કોરોનાકાળમાં ડિજિટલ વ્યવહારોમાં જોરદાર તેજી જોવા મળીછે. બિટકોઈન, ઈથેરિયમ જેવી ક્રિપ્ટોકરન્સી પણ રોકાણકારોને ઘણા આકર્ષયા છે. ખાનગી ક્રિપ્ટોકરન્સીની વધતી જતી લોકપ્રિયતા વચ્ચે રિઝર્વ બેંક તેની પોતાની ડિજિટલ કરન્સી પર કામ કરી રહી છે.
કોરોનાકાળમાં ડિજિટલ વ્યવહારોમાં જોરદાર તેજી જોવા મળીછે. બિટકોઈન, ઈથેરિયમ જેવી ક્રિપ્ટોકરન્સી પણ રોકાણકારોને ઘણા આકર્ષયા છે. ખાનગી ક્રિપ્ટોકરન્સીની વધતી જતી લોકપ્રિયતા વચ્ચે રિઝર્વ બેંક તેની પોતાની ડિજિટલ કરન્સી પર કામ કરી રહી છે. બજેટ રજૂ કરતા નાણાં પ્રધાન નિર્મલા સીતારમણે જાહેરાત કરી હતી કે ભારતીય રિઝર્વ બેંક આગામી નાણાકીય વર્ષમાં ડિજિટલ રૂપિયો લોન્ચ કરશે.
ડિજિટલ રૂપિયાને સેન્ટ્રલ બેંક ડિજિટલ કરન્સી એટલે કે CBDC પણ કહેવામાં આવે છે. બીજા શબ્દોમાં કહીએ તો રિઝર્વ બેંક ખાનગી ક્રિપ્ટોકરન્સીના સામે ડિજિટલ રૂપિયો લોન્ચ કરી રહી છે. એ સમજવું અગત્યનું છે કે ડિજિટલ એ ડિજિટલ કરન્સી છે પરંતુ તે ક્રિપ્ટોકરન્સી નથી.
રૂપિયાના ડિજિટલ સ્વરૂપ વિશે બિટ્સક્રંચ(BitsCrunch)ના સ્થાપક અને સીઈઓ વિજય પ્રવીણ મહારાજને જણાવ્યું હતું કે તાજેતરના સમયમાં વ્યવહારોની પેટર્ન ઘણી બદલાઈ ગઈ છે. ખાસ કરીને કોરોના મહામારી બાદથી ડિજિટલ વ્યવહારો તેજીમાં આવ્યા છે. હવે નાની-મોટી દુકાનોમાં પણ ડિજિટલ પેમેન્ટ સ્વીકારવામાં આવી રહ્યું છે. આ કિસ્સામાં, રિઝર્વ બેંકનો ડિજિટલ રૂપિયો આર્થિક સ્વતંત્રતાના સંદર્ભમાં એક સીમાચિહ્નરૂપ સાબિત થશે. આરબીઆઈના ડિજિટલ સ્વરૂપના ઘણા ફાયદા થશે.
યુઝર્સની પ્રાઇવેસીનો ખ્યાલ રાખવામાં આવશે
મહારાજને કહ્યું કે આમાં યુઝર્સની પ્રાઈવસીનું ધ્યાન રાખવામાં આવશે. તેમજ તેને સરળતાથી ટ્રાન્સફર કરી શકાય છે, ટ્રાન્ઝેક્શન પ્રક્રિયા સરળ હશે અને દરેક વ્યક્તિ તેનો સારી રીતે ઉપયોગ કરી શકશે. ડીજીટલ ફોર્મના કારણે વેપાર અને ઉપભોક્તાને પણ આર્થિક સુરક્ષા મળશે. RBI ડિજિટલી વિતરિત લેસર ટેક્નોલોજી પર આધારિત હશે. આમાં પીઅર-ટુ-પીઅર ધોરણે ટ્રાન્ઝેક્શન સેટલ થશે.
વિજય પ્રવીણ મહારાજને વધુમાં ઉમેર્યું કે ડિજિટલ કરન્સીના કારણે કરન્સી મેનેજમેન્ટ ઘણું સસ્તું થશે. તેણે તેના અનેક ફાયદાઓ સમજાવ્યા. ચાલો જાણીએ ડિજિટલ મનીના ફાયદા અને લોકો પર તેની અસર વિશે.
નેશનલ પેમેન્ટ સિસ્ટમના ડિજિટલ કરતાં ઘણા ફાયદા થશે. જો ડિજિટલ ફોર્મનો ઉપયોગ પ્રાથમિક નાણાકીય સેવા તરીકે કરવામાં આવે તો ચુકવણી પદ્ધતિ વધુ લચીલી અને સરળ હશે.
ડિજિટલ રૂપિયાની મદદથી રેમિટન્સ એટલે કે ક્રોસ બોર્ડર ટ્રાન્ઝેક્શન સસ્તું થશે. ડિજિટલ ચલણને કારણે રેમિટન્સમાં નાણાકીય વ્યવસ્થાની જાળવણી ઓછી ખર્ચાળ બને છે.
ડિજિટલ ટ્રાન્સફર વધુ સરળ અને ઝડપી બનશે. સરળ જાળવણી અને પ્રક્રિયાને કારણે ટ્રાન્ઝેક્શન ચાર્જમાં ઘટાડો થશે. ઝડપી ટ્રાન્સફર પ્રક્રિયા આર્થિક વિકાસને વેગ આપશે. તેનાથી ગરીબોને ઘણો ફાયદો થશે. આનાથી ભંડોળ મેળવવાનું સરળ બનશે.
ડિજિટલ કોઈપણ ટ્રાન્ઝેક્શનને ચકાસવાનું વધુ સરળ બનાવશે. સાથે જ બેન્કિંગ સેક્ટર માટે રિસ્ક મોનિટરિંગનું કામ ઓછું થશે.
