યુરોપ અને ઉત્તર અમેરિકા પછી ઓસ્ટ્રેલિયામાં ચેતવણી; શું ભારત માટે ખતરો છે?

બુધવારે અમેરિકામાં મંકીપોક્સનો પહેલો કેસ સામે આવ્યા બાદ હવે સ્વીડન, ઈટાલી અને ઓસ્ટ્રેલિયામાં પણ તેના કેસ સામે આવ્યા છે. આ દુર્લભ રોગના ઝડપથી ફેલાતા જોઈને વિશ્વ આરોગ્ય સંસ્થા (WHO)ની ટીમ પણ એક્શનમાં આવી ગઈ છે. ચાલો 10 પોઈન્ટ્સમાં જાણીએ કે મંકી પોક્સ શું છે, તેના ફેલાવાનું કારણ શું છે અને ભારત માટે કેટલું જોખમ છે…

1. મંકી પોક્સ શીતળા જેવું છે
આ એક વાયરલ ચેપ છે જે સૌપ્રથમ 1958 માં કેપ્ટિવ વાંદરામાં જોવા મળ્યો હતો. 1970 માં પ્રથમ વખત માનવોમાં તેના ચેપની પુષ્ટિ થઈ હતી. તે મોટાભાગે મધ્ય અને પશ્ચિમ આફ્રિકાના દેશોમાં જોવા મળે છે. નાઇજીરીયામાં 2017 માં મંકીપોક્સનો સૌથી મોટો પ્રકોપ જોવા મળ્યો હતો, તેના 75% દર્દીઓ પુરુષો હતા.

2. મંકી પોક્સ એક ચેપી રોગ છે
આ વાયરસ દર્દીના ઘામાંથી બહાર આવ્યા પછી આંખ, નાક અને મોં દ્વારા શરીરમાં પ્રવેશ કરે છે. આ સિવાય મંકીપોક્સ વાંદરાઓ, ઉંદરો, ખિસકોલી જેવા પ્રાણીઓના કરડવાથી અથવા તેમના લોહી અને શરીરના પ્રવાહીને સ્પર્શવાથી પણ ફેલાય છે. નિષ્ણાતોના મતે, તમે યોગ્ય રીતે રાંધેલું માંસ ન ખાવાથી અથવા ચેપગ્રસ્ત પ્રાણીનું માંસ ખાવાથી પણ આ રોગનો શિકાર બની શકો છો.

3. મંકી પોક્સ અત્યાર સુધીમાં 8 દેશોમાં ફેલાયું છે
તેનો પ્રથમ દર્દી 7 મેના રોજ બ્રિટનમાં જોવા મળ્યો હતો. હાલમાં અહીં કુલ દર્દીઓની સંખ્યા 9 છે. તે જ સમયે, સ્પેનમાં 7 અને પોર્ટુગલમાં 5 દર્દીઓની પુષ્ટિ થઈ છે. અમેરિકા, ઈટાલી, સ્વીડન અને ઓસ્ટ્રેલિયામાં મંકીપોક્સના 1-1 કેસ નોંધાયા છે. આ સાથે ફ્રાન્સમાં 1 અને કેનેડામાં 13 શંકાસ્પદ દર્દીઓની તપાસ કરવામાં આવી રહી છે.

4. મંકીપોક્સના અચાનક ફાટી નીકળવાના કારણો
લંડન સ્કૂલ ઓફ હાઈજીન એન્ડ ટ્રોપિકલ મેડિસિનના પ્રોફેસર જિમી વ્હિટવર્થે ન્યૂઝ એજન્સી રોયટર્સ સાથેની વાતચીતમાં કહ્યું- કોરોના રોગચાળાને કારણે આંતરરાષ્ટ્રીય પ્રવાસ લાંબા સમયથી બંધ હતો. હવે અચાનક પ્રતિબંધો હટાવ્યા પછી, લોકો આફ્રિકન દેશોમાં અને ત્યાંથી સ્થળાંતર કરી રહ્યા છે. કદાચ તેથી જ મંકી પોક્સના કિસ્સાઓ સામે આવી રહ્યા છે.

5. હોમોસેક્સ્યુઅલ પર ભારે
યુકે હેલ્થ સિક્યુરિટી એજન્સી (યુકેએચએસએ) કહે છે કે યુકેમાં અત્યાર સુધીમાં મંકીપોક્સના મોટાભાગના કેસો એવા પુરૂષો છે જેઓ પોતાને ગે અથવા બાયસેક્સ્યુઅલ તરીકે ઓળખાવે છે. મંકી પોક્સને હજુ સુધી સેક્સ્યુઅલી ટ્રાન્સમિટેડ રોગ ગણવામાં આવ્યો નથી, પરંતુ તે જાતીય સંપર્ક દ્વારા સમલૈંગિકોમાં ફેલાય છે. તેને જોતા એજન્સીએ ગે પુરુષોને પણ ચેતવણી આપી છે.

6. એક્શન મોડમાં WHO
મંકીપોક્સના વધતા સંક્રમણને જોતા WHOએ પણ તેની વેબસાઈટ પર તેનાથી સંબંધિત તમામ માહિતી અપડેટ કરી છે. આ સાથે એજન્સી અસરગ્રસ્ત દેશો સાથે મળીને સંક્રમિત લોકોની તપાસ પણ કરી રહી છે. યુકેમાં, ગે પુરુષોમાં જાતીય સંપર્ક દ્વારા રોગ ફેલાય છે કે કેમ તેની તપાસ પણ ચાલુ છે. સંભવિત દર્દીઓની ઓળખ કરવા માટે સંપર્ક ટ્રેસિંગ પણ કરવામાં આવી રહ્યું છે.

7. મંકી પોક્સ કેટલું ખતરનાક છે
ડબ્લ્યુએચઓ અનુસાર, મંકીપોક્સ એક દુર્લભ રોગ છે, જેનો ચેપ કેટલાક કિસ્સાઓમાં ગંભીર હોઈ શકે છે. આ વાયરસની બે જાતો છે – પ્રથમ કોંગો સ્ટ્રેન અને બીજી પશ્ચિમ આફ્રિકન સ્ટ્રેન. બંને 5 વર્ષથી નાના બાળકોનો શિકાર કરે છે. કોંગો સ્ટ્રેઈનનો મૃત્યુદર 10% છે અને પશ્ચિમ આફ્રિકન સ્ટ્રેઈનનો મૃત્યુદર 1% છે. યુકેમાં પશ્ચિમ આફ્રિકન તાણની પુષ્ટિ કરવામાં આવી છે.

8. મંકી પોક્સના લક્ષણો
WHO અનુસાર, મંકીપોક્સના લક્ષણો ચેપના 5મા દિવસથી 21મા દિવસ સુધી દેખાઈ શકે છે. પ્રારંભિક લક્ષણો ફલૂ જેવા હોય છે. આમાં તાવ, માથાનો દુખાવો, સ્નાયુમાં દુખાવો, પીઠનો દુખાવો, ધ્રુજારી, થાક અને સોજો લસિકા ગાંઠોનો સમાવેશ થાય છે. આ પછી, ચહેરા પર ફોલ્લીઓ દેખાવા લાગે છે, જે શરીરના અન્ય ભાગોમાં પણ ફેલાય છે. ચેપ દરમિયાન, આ ફોલ્લીઓ ઘણા ફેરફારોમાંથી પસાર થાય છે અને છેવટે ચિકનપોક્સ જેવા સ્કેબ તરીકે પડી જાય છે.

9. ભારત અત્યારે ખતરાની બહાર
અત્યાર સુધી ભારતમાં મંકી પોક્સનો એક પણ શંકાસ્પદ દર્દી નથી. તેથી અમને તેમાં બહુ જોખમ નથી. જો કે, હજુ પણ સાવચેતીની જરૂર છે. નિષ્ણાતો માને છે કે યુરોપ અને ઉત્તર અમેરિકામાં મંકીપોક્સના કેસ ઝડપથી કેવી રીતે વધ્યા તેની માહિતી મેળવ્યા પછી જ તેઓ કંઈક કહી શકશે.

10. મંકી પોક્સ સારવાર
કેટલાક સંશોધનોમાં જાણવા મળ્યું છે કે શીતળાની રસી મંકીપોક્સ સામે 85% સુધી અસરકારક છે. અમેરિકાના ફૂડ એન્ડ ડ્રગ એસોસિએશન (FDA) એ 2019 માં જિનિયોસ નામની રસીને મંજૂરી આપી હતી. તેનો ઉપયોગ શીતળા અને મંકીપોક્સ બંને માટે થાય છે. તેને 2013 માં યુરોપિયન મેડિસિન એજન્સી દ્વારા મંજૂરી આપવામાં આવી હતી. અમેરિકામાં પહેલો કેસ મળતાની સાથે જ સરકારે જિનિયોસના 13 મિલિયન ડોઝનો ઓર્ડર આપ્યો છે.