ડાયાબિટીસ એ વૈશ્વિક સ્તરે ઝડપથી વધી રહેલી સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓમાંની એક છે. નિષ્ણાતો આને ‘સાયલન્ટ કિલર’ રોગો તરીકે વર્ગીકૃત કરે છે, કારણ કે ડાયાબિટીસ અન્ય ઘણા રોગોનું જોખમ પણ વધારે છે. ડાયાબિટીસ એ ચયાપચયમાં વિક્ષેપને કારણે થતી આરોગ્ય સમસ્યા છે. આ રોગનું જોખમ મુખ્યત્વે જીવનશૈલી અને આહાર સંબંધી સમસ્યાઓના કારણે વધે છે. સામાન્ય રીતે ટાઈપ-2 ડાયાબિટીસનું જોખમ પુખ્ત વયના લોકો અને વૃદ્ધોમાં વધુ જોવા મળે છે, પરંતુ શું તમે જાણો છો કે બાળકો પણ આ રોગનો શિકાર બની શકે છે?
ડોકટરો કહે છે કે સામાન્ય રીતે બાળકોમાં ટાઇપ 1 ડાયાબિટીસનું જોખમ જોવા મળે છે, જોકે કેટલાક જોખમી પરિબળો પાંચ વર્ષથી ઓછી ઉંમરના બાળકોમાં ટાઇપ 2 ડાયાબિટીસનું જોખમ વધારે છે.
આરોગ્ય નિષ્ણાતો કહે છે કે, સામાન્ય રીતે બાળકોમાં ડાયાબિટીસના જોખમને ધ્યાનમાં લેવામાં આવતું નથી, પરંતુ તે ભવિષ્યમાં ઘણી સમસ્યાઓનું કારણ બની શકે છે. ખાસ કરીને જો તમારા બાળકોને ડાયાબિટીસની સમસ્યા હોય અને તેનું સમયસર નિદાન ન થાય તો તે કિડની-લિવર સહિત શરીરના અન્ય અનેક અંગોની સમસ્યામાં વધારો કરી શકે છે. આંકડા દર્શાવે છે કે ટાઈપ-2 ડાયાબિટીસનું જોખમ શહેરી વાતાવરણમાં ઉછરી રહેલા બાળકોમાં જોવા મળે છે. ચાલો આ સમસ્યાને વિગતવાર સમજીએ.
બાળકોમાં ડાયાબિટીસનું જોખમ
છેલ્લા એક-બે દાયકામાં વિશ્વભરમાં ડાયાબિટીસના કેસોમાં ચિંતાજનક વધારો થયો છે. ટાઈપ-2 ડાયાબિટીસના સૌથી વધુ કેસો નોંધાઈ રહ્યા છે. નિષ્ણાતો કહે છે કે જે માતાપિતાને ડાયાબિટીસ હોવાનું નિદાન થયું છે તેઓએ તેમના બાળકોમાં તેના જોખમો વિશે ખૂબ કાળજી લેવી જોઈએ. કોવિડના આ યુગે જે રીતે યુવાનોથી લઈને બાળકો સુધી બેઠાડુ જીવનશૈલીની આદત પાડી દીધી છે, તેના કારણે ડાયાબિટીસના કેસોમાં પણ વધારો થતો જોવા મળી રહ્યો છે.
ચાલો જાણીએ કે કયા જોખમી પરિબળો પાંચ વર્ષથી ઓછી ઉંમરના બાળકોમાં ટાઇપ-2 ડાયાબિટીસનું જોખમ વધારે છે?
આનુવંશિકતા અને સ્થૂળતા
હેલ્થ એક્સપર્ટ્સનું કહેવું છે કે જે બાળકોને ડાયાબિટીસનો ફેમિલી હિસ્ટ્રી હોય એટલે કે જો માતા-પિતામાંથી કોઈ એકને ડાયાબિટીસ હોય તો બાળકો પણ જોખમમાં આવી શકે છે. આ સિવાય જો બાળકનો બોડી માસ ઇન્ડેક્સ વધારે હોય અથવા તે સ્થૂળતાનો શિકાર હોય તો ડાયાબિટીસ થવાનું જોખમ પણ વધી જાય છે. બાળકોમાં સ્થૂળતાની સમસ્યાને ડાયાબિટીસની સાથે હૃદયરોગ અને અન્ય ઘણી બીમારીઓનું કારણ માનવામાં આવે છે.
આહાર અને જીવનશૈલી સમસ્યાઓ
ડાયાબિટીસ વધવાના બે મુખ્ય કારણો આહાર અને જીવનશૈલી માનવામાં આવે છે. બાળકોથી લઈને પુખ્ત વયના લોકો સુધી તેઓને ડાયાબિટીસના મુખ્ય જોખમી પરિબળ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. જો તમારું બાળક આનુવંશિકતા અથવા સ્થૂળતા જેવા જોખમી પરિબળો સાથે વધુ ખાંડયુક્ત અથવા પેકેજ્ડ ખોરાક ખાય છે, તો તે ડાયાબિટીસનું જોખમ અનેક ગણું વધારે છે. જે બાળકો પોતાનો મોટાભાગનો સમય મોબાઈલ પર અથવા ઘરની અંદર વિતાવે છે તેઓને પણ વધુ જોખમ જોવા મળ્યું છે.
બાળકોમાં ડાયાબિટીસના જોખમો જાણો
બાળકોમાં ડાયાબિટીસનું વહેલું નિદાન અને સારવાર રોગને આગળ વધતા અને ગંભીર બનતા અટકાવી શકે છે. સામાન્ય રીતે, બાળકો અને પુખ્ત વયના લોકોમાં ડાયાબિટીસના લક્ષણો સમાન હોય છે. જો બાળકો કોઈ દેખીતા કારણ વગર વજન ઘટાડી રહ્યા હોય, તેમની દ્રષ્ટિ અસ્પષ્ટ હોય અથવા ભૂખ ઓછી લાગતી હોય, તો તેને ડાયાબિટીસના સંકેત તરીકે જોવું જોઈએ. જો ઘા મટાડવામાં વધુ સમય લાગે છે, તો નિષ્ણાતની સલાહ લીધા પછી તરત જ તેની તપાસ કરાવો.
