બાંગ્લાદેશમાં વધી રહેલા વિદેશી હૂંડિયામણના સંકટ વચ્ચે ઇન્ટરનેશનલ મોનેટરી ફંડ (IMF)ની એક ટીમ અહીં આવી પહોંચી છે. આ ટીમે અહીં લોન માટે બાંગ્લાદેશની વિનંતી પર વાતચીત શરૂ કરી છે. વિશ્લેષકોએ ધ્યાન દોર્યું છે કે, વર્તમાન દેવા અને વિદેશી હૂંડિયામણની કટોકટી વચ્ચે, બાંગ્લાદેશ દક્ષિણ એશિયાનો ત્રીજો દેશ બન્યો છે જેણે IMF પાસેથી લોન માંગી છે. આ પહેલા પણ શ્રીલંકા અને પાકિસ્તાન આ આંતરરાષ્ટ્રીય સંગઠનની આશ્રય હેઠળ ગયા છે.
બુધવારે અહીં પહોંચ્યા બાદ IMF ટીમે કહ્યું- ‘અમારી મુલાકાતનો હેતુ લોન વિનંતીઓ પર કર્મચારી સ્તર પર સમજૂતી તરફ આગળ વધવાનો છે.’ બાંગ્લાદેશે IMF પાસેથી 4.5 બિલિયન ડોલરની લોન માંગી છે. બાંગ્લાદેશ પ્રતિનિધિમંડળનું નેતૃત્વ બાંગ્લાદેશ બેંકના ગવર્નર અબ્દુર રઉફ તાલુકદાર IMF ટીમ સાથે વાતચીત કરી રહ્યા છે. વોશિંગ્ટનમાં IAFની વાર્ષિક બેઠકમાં તાલુકદાર પોતે તેમના દેશના એક પ્રતિનિધિમંડળને લઈ ગયા હતા.
તાજેતરમાં વિદેશી મુદ્રા ભંડારમાં તીવ્ર ઘટાડો થયા બાદ બાંગ્લાદેશ IMF પાસેથી વહેલી લોન મેળવવા આતુર છે. બાંગ્લાદેશ પાસે 19 ઓક્ટોબરે પૂરા થયેલા સપ્તાહમાં માત્ર 35.98 બિલિયન ડોલર વિદેશી મુદ્રા ભંડાર બચ્યા હતા. આ 28 મહિનામાં સૌથી નીચું સ્તર છે. બાંગ્લાદેશમાં સૌથી મોટી ચિંતા નિકાસની આવકમાં ઘટાડો છે. ઉપરાંત, વિદેશમાં રહેતા બાંગ્લાદેશીઓ હવે પહેલા કરતા ઓછી રકમ તેમના દેશમાં મોકલી રહ્યા છે. આ દરમિયાન દેશનું આયાત બિલ વધી રહ્યું છે.
બાંગ્લાદેશ પાસે હાલમાં તેના આયાત બિલો ચૂકવવા માટે પાંચ મહિનાનું વિદેશી ચલણ હોવા છતાં, નવેમ્બરમાં મોટી જવાબદારીઓ છે. આ કારણે વિદેશી મુદ્રા ભંડારમાં ભારે ઘટાડો થવાની સંભાવના છે. વડા પ્રધાન શેખ હસીના વાજેદના ઉર્જા સલાહકાર તૌફિક-એ-ઈલાહી ચૌધરીએ રવિવારે જણાવ્યું હતું કે દેશમાં હવે વીજ ઉત્પાદન હેતુઓ માટે તેલની આયાત કરવા માટે પૈસા બચ્યા નથી. જેના કારણે દેશભરમાં પાવર કટ છે. તેમણે કહ્યું- ‘આ તમામ સમસ્યા વિદેશી હૂંડિયામણ સાથે સંબંધિત છે.’
આ વર્ષે બાંગ્લાદેશ પર વિદેશી દેવાનો બોજ પણ વધ્યો છે. જૂનના અંત સુધીમાં દેશનું બાહ્ય દેવું 95.85 બિલિયન ડોલર પર પહોંચી ગયું હતું, જે એક વર્ષ અગાઉ 81.57 બિલિયન ડોલર હતું. તેમાંથી જાહેર ક્ષેત્ર પર 69.90 બિલિયન ડોલરનું દેવું છે. ગત વર્ષે ખાનગી ક્ષેત્ર પર કુલ બાહ્ય દેવું 18.68 બિલિયન ડોલર હતું, જે હવે વધીને 25 બિલિયન ડોલર થઈ ગયું છે. આમાંથી મોટાભાગની લોન સિંગાપોર અને જર્મનીની ધિરાણ સંસ્થાઓ પાસેથી લેવામાં આવી છે.
દેશની તાત્કાલિક ચિંતા 20.65 અબજ ડોલરનું ટૂંકા ગાળાનું દેવું છે, જેની ચૂકવણી કરવાનો સમય નજીક છે. બેન્કર્સના સંગઠન એસોસિએશન ઓફ બેન્કર્સ બાંગ્લાદેશના પ્રમુખ સલીમ આરએફ હુસૈને વેબસાઇટ Nikkeasia.com ને જણાવ્યું હતું કે, આ ચુકવણીમાં સમસ્યાઓ છે, જોકે બેન્કો નાણાં પ્રદાન કરવાનો પ્રયાસ કરી રહી છે. પરંતુ તેમણે સ્વીકાર્યું કે વિદેશી હૂંડિયામણના અભાવે ઘણી બેંકોને આ કાર્યમાં મુશ્કેલીઓનો સામનો કરવો પડી રહ્યો છે.
વિશ્લેષકોનું કહેવું છે કે, આ સમસ્યાઓના કારણે જ IMF ટીમની મુલાકાત ઘણી મહત્વપૂર્ણ બની ગઈ છે. આ દરમિયાન આખા દેશનું ધ્યાન મંત્રણાના પરિણામ પર કેન્દ્રિત છે.