નિર્જલા એકાદશી પછી અને દેવશયની પહેલાં આવતી એકાદશીને યોગિની એકાદશી કહે છે. તે અષાઢ મહિનાના કૃષ્ણ પક્ષમાં આવે છે. આ વખતે 24 જૂન શુક્રવારે થશે. આ દિવસે ભગવાન વિષ્ણુના વામન સ્વરૂપ અને યોગીરાજ શ્રી કૃષ્ણની પૂજા કરવાનો નિયમ જણાવવામાં આવ્યો છે.
આ વ્રત કરવાથી જાણ્યે-અજાણ્યે થયેલા પાપોનો નાશ થાય છે અને 88 હજાર બ્રાહ્મણોને ભોજન કરાવવાનું પુણ્ય ફળ મળે છે. બીજા દિવસે દ્વાદશી તિથિ હશે. તેથી આ બંને દિવસે ભગવાન વિષ્ણુની પૂજા અને ઉપવાસ કરવામાં આવશે.
ત્રણ શુભ યોગોમાં એકાદશીનું વ્રત કરવું
24 જૂન, શુક્રવારે એકાદશી વ્રત ત્રણ શુભ યોગમાં શરૂ થશે. આ દિવસે સૂર્યોદય સમયે સુકર્મા, સર્વાર્થસિદ્ધિ અને લક્ષ્મી નારાયણ યોગ હશે. આ યોગોમાં વ્રતનો સંકલ્પ લેવો શુભ રહેશે. ગુરુ, શુક્ર અને શનિ, ત્રણેય ગ્રહ પોતપોતાની રાશિમાં રહેશે. આ સાથે નક્ષત્રોની શુભ સ્થિતિમાં શરૂ થયેલા આ વ્રતનું પુણ્ય ત્રણ ગણું થઈ જશે. શુક્રવારે એકાદશીનું વિશેષ મહત્વ છે. આ દિવસે એકાદશીનું વ્રત રાખવાથી ઘરમાં સુખ, શાંતિ અને સમૃદ્ધિ આવે છે.
ત્રિપુષ્કર યોગમાં દ્વાદશી ઉપવાસ
અષાઢ માસના કૃષ્ણ પક્ષની દ્વાદશી તિથિ 25 જૂન શનિવારના રોજ હશે. આ દિવસે સૂર્યોદય પહેલા ઉઠીને પાણીમાં ગંગાજળ અને તલ ભેળવીને સ્નાન કરો. આ પછી વ્રત અને પૂજાનું વ્રત લેવામાં આવે છે. પછી વ્રત રાખીને તેઓ ભગવાન વિષ્ણુના વામન અવતારની પૂજા કરે છે. તેઓ પીપળાને જળ પણ અર્પણ કરે છે. દિવસભર જરૂરિયાતમંદ લોકોને દાન આપવામાં આવે છે. ભગવાન વિષ્ણુ સ્વયં આ તિથિના માલિક છે. તેથી, દ્વાદશી તિથિએ તેમની પૂજા કરવાનો નિયમ છે.
વામન એ અષાઢ મહિનાના દેવતા છે
સ્કંદ પુરાણ અનુસાર અષાઢ મહિનામાં ભગવાન વિષ્ણુના વામન અવતારની પૂજા કરવાનો નિયમ છે. કારણ કે આ મહિનાના દેવતા ભગવાન વામન છે. તેથી, અષાઢ મહિનાની એકાદશી અને દ્વાદશી બંને તિથિએ ભગવાન વામનની વિશેષ પૂજા અને ઉપવાસ કરવાની પરંપરા છે. વામન પુરાણ અનુસાર અષાઢ મહિનામાં ભગવાન વિષ્ણુના આ અવતારની પૂજા કરવાથી મનોકામનાઓ પૂર્ણ થાય છે. સંતાન સુખ પ્રાપ્ત કરે છે, અજાણતા કરેલા પાપો અને શારીરિક સમસ્યાઓનો પણ અંત આવે છે.
