જૂનના બીજા સપ્તાહના અંતિમ દિવસોમાં અને ત્રીજા સપ્તાહની શરૂઆતમાં મોટા ઉપવાસ-ઉત્સવો થશે. જેમાં પાંચ દિવસ સુધી સતત ઉપવાસ અને ઉત્સવો રહેશે. જેમાં ગંગા દશેરા, ત્યારબાદ નિર્જલા એકાદશી, ગાયત્રી જયંતિ, પ્રદોષ અને રૂદ્ર વ્રત 10 જૂને મનાવવામાં આવશે. નારદ પુરાણમાં તેનો ઉલ્લેખ છે. વટ સાવિત્રી વ્રત 14 જૂને પૂર્ણિમા પર મનાવવામાં આવશે. જેઓ પૂર્ણિમંત કેલેન્ડરનું પાલન કરે છે તેમના માટે આ જ્યેષ્ઠ મહિનાનો છેલ્લો દિવસ પણ હશે. આ દિવસે સ્નાન અને દાનનું મહત્વ શાસ્ત્રોમાં જણાવવામાં આવ્યું છે. બીજા દિવસથી અષાઢ માસનો પ્રારંભ થશે.
ગંગા દશેરા: 10 જૂન, ગુરુવાર
પુરાણો અનુસાર, જ્યેષ્ઠ મહિનાના શુક્લ પક્ષની દસમી તારીખે એટલે કે દશમી તિથિએ પૃથ્વી પર ગંગાનું આગમન થયું હતું. તેથી જ આ દિવસે ગંગા દશેરા ઉજવવામાં આવે છે. આ તહેવાર પર ગ્રહો અને નક્ષત્રોની વિશેષ સ્થિતિ રહેશે. સૂર્ય અને ચંદ્ર મંગળના નક્ષત્રમાં રહેશે. ચંદ્ર પર મંગળ અને ગુરુની દૃષ્ટિ હોવાથી મહાલક્ષ્મી અને ગજકેસરી રાજયોગનું પરિણામ પણ મળશે. એટલા માટે આ તહેવાર ખાસ બની રહેશે. આ દિવસે ગાયત્રી જયંતિ પણ હશે.
નિર્જલા એકાદશી અને ગાયત્રી જયંતિ: 11 જૂન, શુક્રવાર
11મી જૂને ગાયત્રી જયંતિ ઉજવાશે. આ દિવસે સૂર્યોદય પહેલા ઉઠીને ઉગતા સૂર્યને જળ અર્પણ કરવાથી ગાયત્રી મંત્રનો જાપ કરવાથી પણ આયુષ્ય વધે છે. તેમજ આ દિવસે નિર્જળા એકાદશી એકાદશી વ્રત રાખવામાં આવશે. આ દિવસે કંઈપણ ખાધા વિના અને પાણી પીધા વિના ઉપવાસ કરવામાં આવે છે. આ દિવસે મંદિરોમાં ભગવાન વિષ્ણુની મૂર્તિને ચાંદી અથવા સોનાની હોડીમાં મૂકીને નૌકાવિહાર કરવામાં આવે છે. આ દિવસે પાણીથી ભરેલા માટલા, પંખા, કેરી, કેંટોલોપ, તરબૂચ અથવા કોઈપણ મોસમી ફળનું દાન કરવું શ્રેષ્ઠ માનવામાં આવે છે.
પ્રદોષ વ્રતઃ 12 જૂન, રવિવાર
જ્યેષ્ઠ માસના શુક્લ પક્ષની ત્રયોદશી તિથિ હોવાથી આ દિવસે પ્રદોષ વ્રત રાખવામાં આવે છે. મંગળવાર હોવાથી ભૌમપ્રદોષ રહેશે. ત્રયોદશી તિથિ પર મંગળવારે ભગવાન શિવની પૂજા કરવાથી તમામ પ્રકારના રોગો અને સમસ્યાઓ દૂર થાય છે. શિવપુરાણ અને સ્કંદ પુરાણ અનુસાર પ્રદોષ વ્રતને તમામ પ્રકારની મનોકામનાઓ પૂર્ણ કરનાર માનવામાં આવે છે.
રુદ્ર વ્રતઃ 13 જૂન, સોમવાર
રુદ્ર વ્રત જ્યેષ્ઠ માસના શુક્લ પક્ષની ચતુર્દશી તિથિએ મનાવવામાં આવે છે. નારદ પુરાણમાં તેનો ઉલ્લેખ છે. આ તિથિએ સાંજે ભગવાન શિવના રુદ્ર સ્વરૂપની વિશેષ પૂજા કરવામાં આવે છે. આ સાથે સુવર્ણ ગાયનું દાન કરવાનો નિયમ જણાવવામાં આવ્યો છે. પરંતુ જો આ શક્ય ન હોય તો લોટમાં હળદર ઉમેરીને તેમાંથી ગાય બનાવવી જોઈએ. તેને પવિત્ર કર્યા પછી કોઈપણ મંદિરમાં દાન કરી શકાય છે. આમ કરવાથી ગાયનું સોનાનું દાન કરવા જેવું પુણ્ય મળે છે.
જ્યેષ્ઠ પૂર્ણિમા, વટ સાવિત્રી વ્રત: 14 જૂન, મંગળવાર
પુરાણો અનુસાર જ્યેષ્ઠ માસની પૂર્ણિમાને માનવદિ તિથિ કહેવામાં આવે છે. એટલે કે આ દિવસે સ્નાન અને તીર્થયાત્રાનું દાન કરવાથી મળતું પુણ્ય ક્યારેય સમાપ્ત થતું નથી. ભવિષ્ય અને સ્કંદ પુરાણ મુજબ જ્યેષ્ઠ માસની પૂર્ણિમાએ વટ સાવિત્રી વ્રત રાખવામાં આવે છે. આ દિવસે વટવૃક્ષ નીચે ભગવાન શિવ-પાર્વતી પછી સત્યવાન અને સાવિત્રીની પૂજા કરવામાં આવે છે. તેની સાથે જ યમરાજને પણ પ્રણામ કરવામાં આવે છે. વિવાહિત મહિલાઓ તેમના પતિના લાંબા આયુષ્ય માટે આ વ્રત રાખે છે.
